-
Euskara eta Euskal kultura landu
1915etik Euskaltzaindia eta Euskal Ikaskuntza(oñati 1918)
Primo de Riveraren DIKTADURA (1923 - 1930) -
Period: to
Lehen Munduko-Gerra (1914 - 1918)
Lehen Munduko Gerrak bete-betean harrapatu zuen Ipar Euskal heria eta gazte euskaldun asko hil Frantziaren alde (1914 - 1918).
Frantiziarekiko atxikimendua suspertu egin zuen Ipar Euskal Herrian. -
IRA-K Irlandako Errepublika aldarrikatu zuen (1919)
1931an Bigarren Errepublika ezarri zen Espainian eta Hego Euskal Herria lau probintziek Lizarrako Autonomi Estatutuaren proirktua onartu zuten
Franco 1936 Errepublikako gobernuaren kontra altxa, Espainiako Gerra Zibila piztu -
Euzko Jaurlaritza
1937an Hego Euskal Herriko oso Francoren menpe zegoela, Santoñako Ituna sinatu 1937ko abuztuaren 24an eta Euskal Jaurlaritza erbesteratu egin behar izan zuen. -
1939 - 1945 sortu zen Eurpan Bigarren Mundu-Gerra.
Francoren diktadurapena, Bizkaia eta Gipuzkoa " probintzi traidoretzat" jo eta horien kontzertu ekonomikoak kendu egin zituzten (1937)
Euskara debekatu eta euskal kultura arras ezabatu zuten. -
1945. Nazio batuen erakundea sortu eta autodeterminazio eskubidea onartu.
Francok herrialde traidoreak izendatu zituen Bizkaia eta Guipuzkoa.
1950.eko hamarkadan hasi ziren abertzaleak antolatzen Hego Euskal Herrian, isilpean batiere. -
Europan ekonomi elkartea sortzeko erromako ituna sinatu zen (1957)
Ipar euskal herrian, Enbata aldizkaria jaio zen (1963) haren ingurunea gorpuztu zen iparraldeko mugimendu abertzalea, ETArekin harremanak izan zituena. -
ETA
ETA erakundea sortu zen (1959) eta frankismoaren aurkako borroka armatuari ekin zion. ETAk abertzaletasuna eta sozialismoa elakartu zituen: ezker abertzalea sortu zen. -
ETAk borroka
1970eko hamarkadan ETAk borroka armatua areagotu egin zue.
1970eko abenduan Burgosoko auzia gatazka eragile izan zen, eta 1973an, Carrero Blanco hil zuen. -
1973
Abertzaletasuna pixkanaka-pixkanak sendotuz joan da.
euskara eta euskal kultura ere.
Iparretarrak talde armatua sotu zen. -
Franco hil zen.
hilzorian zegoela FRAPeko hiru kide eta ETAko Txiki eta Otaegi fusilatzea agindu zuen,
1975.eko irailaren 27an. Espainiako Joan Karlos I.a izendatu zuten.
Monarkia zentralista berrerasi zen. -
Alkateen mugimenduak
Bergaran eta bertan Euskal Herriaren eskubide historikoen aldeko manifestua,aldi berean, euskararen ofizialtasuna, arnistia orokorra. -
Konstituzio berria
erreferendumez onartu zen Espainia mailan (1978) hala ere, Hego Euskal Herrian indar abertzaleek ez bozkatzera deituta Konstituzioaren alde bozkatu zuten kopurua oso txikia izan zen, besteak beste, euskal eskubideak ez zirelako behar bezala aintzat hartzen. -
Nafarroan PSE-PSOE
Hegoaldeko euskal herrirako estatu bakarra ez zen lortu. Garai artan Nafarroako gehiengoaren ordezkaritza PSE-PSOEren esku eta hegoaldeko batasun politikoaren alde zegoen Nafarroako eskuina estatu bakarraren kontra jarri esta bi estatu egin ziren Nafarroan, PSN-PSOE sortu zen. -
Period: to
Autonomi Estatua onartu
Araba bizkaia eta Gipuzkoarako Autonomi estatus onartu zen eta hurrengo urtean eusko jaurlaritza berria eratu zen. ETAren inguruko ezker abertzaleak ez zuten estatua onartu eta erakunde armatua mantentzea erbaki zuen. -
Batallón Vasco-Español
Etaren aurka borrokatzeko guda zikina sortu zen.
Hegoaldena UCD.ko gobernua garaian sotua. -
Foru-Erregimernaren
Nafarroako berrintegratze eta hobekuntzarako lege organikoa hots nafarroako autonomi estatua onartu zen. -
Espainian sartu zen Europako ekonomi elkartean(1986)
Ipar euskal herrirako egitura administratibo berria euskal departamentua etengabe eskatzen ari dira abertzaleak baina frantziar alderdik gehiengoa dute eta Frantziarako gobernuek eskuin nahiz ezkerrekoek ez dute eskaera eintzakotzat hartu.
