Espainia xix mendean 1 638

XIX. MENDEA ESPAINIAN

  • Frantzesen Inbasioa

    Frantzesen Inbasioa
    Frantzesek inbaditu zuten Espainia 1808an inbaditu zuen eta momentu horretan zegoen erregea (Karlos IV.) eta haren semea (Fernando VII.a) alde egin behar izan zuten eta Napol anaia Josef I.a izendatu zuen errege.
  • Independentzia Gerra

    Independentzia Gerra
    1808ko maiatzaren 2an inbasio horren kontrako herri altxamendu bat egon zen Madrilen. Gero, Espainia osora zabaldu zen, eta independentzia Gerra piztu zen. Gerra 1814an amaitu zen, tropa frantzesen porrotarekin.
  • Espainiako lehen konstituzioa

    Espainiako lehen konstituzioa
    Frantzesen inbasioa eta gero Gobernukoak ihes egin ziren. Cadizen elkartu ziren eta 1812an Espainiako lehenengo konstituzioa egin zuten. Konstituzioan ipintzen zuen:
    -Monarkia izango zutela baina erregea ez zuen izango podere absolutoa.
    -Hiru Estatuko botereak banatu zituen: legegilea, betearazlea eta judiziala.
    -Oinarrizko eskubide eta askatasun batzuk gehitu zituen: inprimatzeko askatasuna, biltzeko eskubidea, hezkuntza publikoa eta zerga berdintasuna.
  • Fernando VII.a (Absolutismoa)

    Fernando VII.a (Absolutismoa)
    1814an, Independentzia Gerra amaitu ondoren, Fernando VII.a Espainiara itzuli zen. Cadizko konstituzioa indargabe utzi zuen eta berriro absolutismoa ezarri zuen. 1833an, hil zenean, absolutistak Karlosen alde jarri ziren (Karlistak), eta liberalek Elisabet printzesa proposatu zuten, nahiz eta 3 urte izan.
    Lehen Karlistaldia hasi zen eta Elisabet II.aren aldekoek irabazi zuten.
  • Elisabet II.a (Liberalismoa)

    Elisabet II.a (Liberalismoa)
    Elisabet II.a boterea iritsi zen, baina ez zuen gobernatu urtean adinez nagusi egin arte (1840an). Garai hartan Espainia monarkia parlamentario bihurtu zen behin betiko. Erreinaldi honetan, bi alderdi politiko egon ziren: kontserbadoreak eta progresistak.
  • Industrializazioa I

    Industrializazioa I
    Meatzaritza, nekazaritza eta industria ziren Espainiako ekonomiako jarduera nagusiak.
    Meatzraitza: Oso garrantzitsua bihurtu zen. Lanpostu asko sortu zituen, eta baliabideak esportatzeko aukera eman zuen. Urrea, kobrea, ikatza eta merkurio lortzen zuten batez ere.
    Nekazaritza: Espainiako jarduera ekonomikorik garrantzitsuena izan zen. Hegoaldean latifundioak edo lur ustiapen handiak zeuden. Kantauri itsasoaren inguruan, berriz, minifundioak edo lur ustiategi txikiak.
  • Industrializazioa II

    Industrializazioa II
    Bereziki garrantzitsuak izan ziren Kataluniako ehungintza eta Eusakadiko siderurgia. 1840tik aurrera trenaren erabilera igo zen.
  • Amadeo I.atik Alfontso XII.era

    Amadeo I.atik Alfontso XII.era
    1868an, matxinada bat egon zen Espainian eta Elizabet II.ak Espainatik alde egin zuen. Hori dela eta 1871n, Gorteek erege berri bat izendatu zuten: Amadeo I.a italiarra. Errege honek ez zeukan babes handirik eta bi urte pasa ondoren, uko egin behar izan zion tronoari. Momentu horretan, 1873an, Gorteek Lehen Errepublika aldarrikatu zuten. Honek hamaika hilabete besterik ez zuen iraundu eta Elisabet II.aren semea bueltatu zenean, erregea izendatu zuten, Alfontso XII.a izenarekin.