Lehen Mundu Gerra- Errusiar Iraultza

Lehen Mundu Gerraren jatorria

Jan 1, 1890

Alemania bateratu zen eta Bismarck zen kantzilerra, hau bi helburu zituen:Frantzia isolatu eta balkanetako oreka mantendu. Hori lortzeko akordioak egin zituen. Gilen II kargura heldu eta aro berri bat hasi BAKE ARMATUA (1890-1914)

Errusiar Iraultzaren jatorria

Jan 14, 1900

Erregimen zaharra erotuta zegoen Errusian, Monarkia absolutua zegoen.
Parlamentu bat zegoen DUMA, baina oso botere mugatua zuen.
Ekonomia nekazaritzan oinarritzen zen, biztanleen %80 nekazaria zen, eta hauek miserain bizi ziren.

1905eko Iraultza (Errusia)

Jan 9, 1905

Urte honetan, tropa Japoniarrek tsarraren armada garaitu eta berehala istiluak sortu ziren, garai hartan bizi zen ekonomia-krisiaren eraginez.
1905eko iraultza urtarrilaren 9an hasi zen, jendea Neguko Jauregira joan zenean haien eskaerak jakinaraztera. Agintariak txarto erantzun zuten eta hildako ugari egon ziren, horregatik egun horri IGANDE ODOLTSUA deritzo

1905eko Iraultzren ondorioak (Errusia)

Feb 2, 1905

Protestak hilabeteak iraun zituzte. Nekazariak eta langileak sobietetan bildu.
Tsarrak zenbait gauzatan amore eman zuten, eta kontzesio horiek Manifestu inperialean argitaratu ziren.
Aldaketa nagusia gizonezko sufragio unibertsalaren bidez Duma bat aukeratzea izan zen.

Gerraureko krisiak

Mar 20, 1914

Krisiak egon ziren adibidez Marruekosen eta Balkaneetan.
1914ko ekainaren 28an Austria Hungariako Francisco Fernando artxidukea eta bere emaztea hil zuten (Sarajevon). Horren ondoren herrialde batzuk Alemaniarekin aliatu ziren eta beste batzuk Austriarekin.

Gerraren Garapena

Jul 28, 1914

Aliantza horien ondorioz Lehen Mundu Gerra hasi zen.
-Otomandar imperioa eta Bulgaria Inperio zentralei batu zitzaizkien. -Italia, Errumania, Grezia, Txina eta Japonia aliatuekin elkartu ziren.
Alemaniak Frantziak garaitu nahi zuen Errusia erasotzeko. Frantziarrek geldiarazi zituzten Marneko guduan. Errusiak Alemaniaren aurkako erasoaldia egin.

Errusia Lehen Mundu Gerran

Aug 20, 1914

1914an Errusia Lehen Mundu Gerran sartu zen.

Posizioen Gerra (1914-1917)

Feb 22, 1915

Fronteak egonkortu egin ziren. Lubakiak eraiki hainbat km-tan zehar.
Alemaniak mendebaldeko fronteak hautsi nahi zuten Britainarrek bezala.
Fronte nagusiak egonkorrak zirenez, soldaduek bigarren mailako eremuetan egin zituzten eraso.
1917. Errusiako frontea gainbehera etorri zen, horrek gatazkatik ateratzea ekarri zuen. Ondorioz Estatu Batuak gerrara sartu zen.

1917ko Otsaileko Iraultza (Errusia)

Feb 24, 1917

1917ko iraultza otsailaren 23an Petrogranden egindako manifestazio batean hasi zen.
25ean, Greba orokorra hasi zen. 26an, matxinadak egin ziren kuarteletan eta 27an "Behin behineko gobernua" sortu zen. (Gobernuak sistema politiko liberala nahi zuen)
Langileek, nekazariek eta soldaduek Guardia Gorria sortu eta handik gutxra boltxebikeen kontrolpean gelditu.

Behin-behineko gobernuaren porrota

Jul 22, 1917

Boterea bitan zatituta egoteak ezegonkortasun politiko handia sortu.
Lenin (Boltxebikeen liderra) Apirileko Tesietan programa bat aurkeztu zuen.
Gerrako eta biztanleriaren nahigabeak matxinadak sortu Petrograden.
Behin behineko gorbernuak estatu kolpe bat eman eta porrot egin.

1917ko Urriko Iraultza

Oct 24, 1917

1917ko urriaren 24ko gauean, Lenin Petrogradeko sobieten egoitzan finkatu.
25ean, sobietek Neguko Jauregia eraso zuten.
Ondoren boltxebikeen lehen gobernua (Lenin buru) eta Errusiako herrien subiranotasun-eskubidea onartu.

Gerraren amaiera

Nov 11, 1918

Alemaniak bakea sinatu Errusiarekin.
Tropak mendebalderatz lekualdatu zituen eta eraso egin zuen.
Frantziak fronte guztiei eraso egin. Inperio zentralak ezin eutsi eta eta errenditu ziren.
1918ko azaroaren 11n Armistizioa sinatu zuten Alemaniak eta aliatuek. Gerra amaitu zen.

Lehen mundu Gerraren ondorioak

Dec 19, 1918

Lehen mundu gerrak 8 millioi hildako eta 21 millioi zauritu baino gehiago izan zituen. Ondorio latzenak Alemaniak izan zituen.
Gerra amaitu zenean Europako herrialdeen zospertzea oso altua zen.

Parisko Bakea

Jan 18, 1919

Parisko Bake izenez ezagutzen da herrialde irabazleek sinatutako itun multzoari.
1919 urtean, Parisko konferentzia hasi (27 estatu parte hartu).
Erabaki nagusiak Estatu Batuek, Frantziak, Erresuma batuak eta Italiak hartu zituzten.
Helburu nagusiak hauek ziren:
-Alemaniari suspertzen ez ustea
-Irabazleen artean boterren oreka lortu
-Errusia isolatuta edukitzea, erregimen komunista ezarri zuelako.

Lurralde aldaketa

Feb 23, 1920

Alemaniako, Austria-Hungariako eta Otomandar inperioak desagertu ziren.
-Alemaniak Alzasia eta Lorrena galdu, Poznan eta Prusia ere bai. Nazioen Elkartearen administraziopean gelditu.
-Austria-Hungariako Inperioa,lau herrialdeetan banatu
-Otomandar inperioa Turkiako errepublika bilakatu zen.
-Finlandiak, Estoniak, Letoniak eta Lituaniak independentzia lortu.
-Polonia berpiztu zen
Errumania Transilvania lortu

Gerra zibila eta Gerrako komunismoa

Feb 11, 1921

Tsarismoaren aldekoak eta sistema liberala iraultzari aurre egitea saiatu.
Iraultzaren aurkakoek armada zuria eta boltxebikeek Armada Gorria. Haien artean guerra zibila egon zen (Boltxebikeen garaipena).
Gatazkan egonda gobernuak gerrako komunismoa ezarri zuen.
Azkenean erabaki guztiak boltxebikeen esku geratu eta hauek Alderdi komunista ezarri, azkenean diktadura komunista batean amaitu.

BIDEOAK

Feb 24, 2017

https://www.youtube.com/watch?v=JC3CCaUglWY (Errusia)
https://www.youtube.com/watch?v=JC3CCaUglWY (lehen mundu gerra)