Νίκος Καζαντζάκης

Η γέννησή του και η οικογένειά του

Feb 18, 1883

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο ως πρωτότοκος της οικογένειας. Ακολούθησαν η Αναστασία, η Ελένη και ο Γιώργος, που πέθανε σε βρεφική ηλικία. Ο πατέρας, Μιχάλης Καζαντζάκης , έμπορος και κτηματίας, αυταρχικός και προσηλωμένος σ` έναν άκαμπτο ηθικό κώδικα, περιμένει από το γιο του να τιμήσει τις οικογενειακές παραδόσεις και την κρητική του καταγωγή. Σπάνια θα τον επαινέσει και θα του δείξει τρυφερότητα. Αντιστάθμισμα η μητρική στοργή. «Άγια γυναίκα» χαρακτηρίζει τη μητέρα του, Μαρία Χριστοδουλάκη.

Η παραμονή στον Πειραιά

1889

Στα έξι του χρόνια γνωρίζει τη ζωή της προσφυγιάς εξαιτίας της επανάστασης του 1889, οπότε η οικογένειά του καταφεύγει στον Πειραιά για έξι μήνες.

Γυμνασιακές σπουδές στη Νάξο

1897

Με την έκρηξη της τελευταίας κρητικής επανάστασης η οικογένεια Καζαντζάκη εγκαθίσταται στη Νάξο, όπου παραμένει για δύο περίπου χρόνια. Ξεκινά τις γυμνασιακές του σπουδές στη γαλλική Εμπορική Σχολή του Τιμίου Σταυρού, την οποία διοικούσαν φραγκισκανοί μοναχοί. Μαθαίνει γαλλικά και ιταλικά και αρχίζει να γνωρίζει την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, κυρίως όμως έρχεται σε επαφή με το δυτικό πολιτισμό.

Απολυτήριο γυμνασίου

1899

Μετά την αποκατάσταση της ειρήνης, η οικογένεια επιστρέφει οριστικά στο Ηράκλειο, όπου περατώνει τις γυμνασιακές του σπουδές.

Η Φιλική Εταιρία

1902

Παράλληλα τον ελκύει η δράση εναντίον της αδικίας και της κοινωνικής ανισότητας. Έτσι οργανώνει με τους φίλους του μια νέα «Φιλική Εταιρία» με στόχο τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου. Το καλοκαίρι ζει μια πρόσκαιρη ερωτική περιπέτεια με την Καθλίν Φορντ, την Ιρλανδέζα που του μάθαινε αγγλικά. Το φθινόπωρο πηγαίνει στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική Σχολή.

Αγωνιώδη ερωτήματα του 1902

1902

Αν η τέχνη τον γοητεύει, η γνώση του δίνει την πρώτη του απογοήτευση. Οι επιστημονικές θεωρίες που διδάσκεται κλονίζουν τις παλιές του βεβαιότητες και του γεννούν αγωνιώδη ερωτήματα. Για ένα διάστημα αφοσιώνεται στη μελέτη, αλλά αργότερα, την εγκαταλείπει και ξενυχτά στα καφέ-σαντάν του Ηρακλείου.

Η πρώτη επαφή με το θέατρο

1902

Στα τελευταία χρόνια της γυμνασιακής του ζωής έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την τέχνη, την αμφισβήτηση, τη δράση και τον έρωτα. Στη μάντρα μιας φτωχογειτονιάς του Ηρακλείου, παρακολουθεί την πρώτη του θεατρική παράσταση, τους Ληστές του Σίλλερ, ενώ λίγο αργότερα υποδύεται τον Κρέοντα σε μια σχολική παράσταση του Οιδίποδος τυράννου.

Ο δεσμός με τη Γαλάτεια

1904

Ενώ σπουδάζει στην Αθήνα περνά στο Ηράκλειο τις γιορτινές διακοπές και τα καλοκαίρια. Σε κάποιον περίπατο, βλέπει τη Γαλάτεια, τη μεγαλύτερη κόρη του λογίου εκδότη Στυλιανού Αλεξίου. Λίγο αργότερα σημειώνει στο λεύκωμα ενός φίλου του ότι αυτό που επιθυμεί είναι «η Γαλάτεια και μία καλύβη». Το τετράδιο φτάνει στα χέρια της Γαλάτειας, που ζητά να γνωρίσει από κοντά τον θαυμαστή της. Η πρώτη τους συνάντηση γίνεται πιθανότατα στα τέλη του 1904 και δεν αργεί να εξελιχθεί σε αισθηματικό δεσμό.

Τα πρώτα του έργα με ψευδώνυμο

1905

Για ένα διάστημα εγκαθίσταται στην Αθήνα και συνεργάζεται ως χρονογράφος στην εφημερίδα Ακρόπολις. Τον Απρίλιο εμφανίζεται και ως στοχαστής, με το δοκίμιο «Η αρρώστεια του αιώνος», στο περιοδικό Πινακοθήκη. Τα πρώτα αυτά έργα υπογράφει με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή. Από το καλοκαίρι αρχίζει να δημοσιεύει στο περιοδικό Νεότης μεταφράσεις κειμένων του Ρενάν, του Ζαν Πωλ, του Δάντη και του Ανρί Μισέλ, με το ψευδώνυμο Lacrima Rerum.

«Όφις και κρίνο»

1905

Το Δεκέμβριο παίρνει με άριστα το δίπλωμα του διδάκτορος της Νομικής και τυπώνει το πρώτο του μυθιστόρημα, Όφις και κρίνο, εμπνευσμένο από την ερωτική του ιστορία με την Καθλίν Φορντ, αλλά αφιερωμένο «Στην Τοτώ μου», τη μετέπειτα σύζυγό του Γαλάτεια Αλεξίου.

«Ξημερώνει»

1906

Γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο, το δράμα Ξημερώνει, το οποίο υποβάλλει στον Παντελίδειο Δραματικό Αγώνα. Το έργο αποσπά τον έπαινο της κριτικής επιτροπής (Σ. Κ. Σακελλαρόπουλος, Ν. Πολίτης, Σπ. Λάμπρος), αλλά δεν βραβεύεται με το επιχείρημα ότι δεν είχε «ηθικήν βάσιν». Δημοσιεύει στην Ακρόπολη μια σύντομη ερμηνεία του έργου δηλώνοντας τη δέσμευσή του στις αρχές του αισθητισμού («ηθικό στην Τέχνη είναι μόνο το Όμορφο, και ανήθικο είναι μόνο το άσχημο»).

«Ο Πρωτομάστορας»

1907

Γράφει την τραγωδία Θυσία [=Ο Πρωτομάστορας]. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, περιηγείται για ένα περίπου μήνα τη Φλωρεντία και τη Ρώμη και διαμένει για λίγο στο Ηράκλειο.

Σπουδές στο Παρίσι

1907

Πριν φύγει για την Ευρώπη, υπέγραψε συμβόλαιο με τον εκδότη Δ. Δημητράκο για τη συγγραφή μιας σειράς ιστορικών εγχειριδίων για τις τάξεις του Δημοτικού. Τον Οκτώβριο φεύγει για το Παρίσι, όπου συνεχίζει τις σπουδές του στη Νομική Σχολή, ενώ συγχρόνως παρακολουθεί τις παραδόσεις του φιλοσόφου Ανρί Μπερξόν στο Collège de France. Εξοικειώνεται με τη φιλοσοφία του Νίτσε και εκπονεί τη διατριβή του με τίτλο Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη φιλοσοφία του δικαίου και της πολιτείας που ολοκληρώνει το 1909.

Ταξίδι στην Ιταλία

1909

Στην Ιταλία ταξίδεψε τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, λίγο πριν επιστρέψει στο Ηράκλειο. Οι πρώτες του ταξιδιωτικές εντυπώσεις δημοσιεύονται στην εφημερίδα Νέον Άστυ.

«Ο πρωτομάστορας» νικά σε δραματικό αγώνα

1910

Από τον Απρίλιο εγκαθίσταται στην Αθήνα και ξεκινά η συμβίωσή του με τη Γαλάτεια, με την οποία θα στεφανωθεί ενάμισυ χρόνο αργότερα. Δεν αποδέχεται τον διορισμό του ως γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας και προσπαθεί να εξασφαλίσει ένα εισόδημα ως μεταφραστής. Είναι από τα ιδρυτικά μέλη του «Εκπαιδευτικού Ομίλου». Το Μάιο υποβάλλει τη Θυσία στο Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα και αποσπά το πρώτο βραβείο. Το δράμα εκδίδεται με τον τίτλο Ο Πρωτομάστορας αφιερωμένο στον Ίδα [=Ίων Δραγούμης].

Ο γάμος του με τη Γαλάτεια

1911

Η συμβίωσή του με τη Γαλάτεια προκάλεσε την αντίδραση και των δύο οικογενειών. Μετά από τις καλοκαιρινές διακοπές τους στο Κράσι Ηρακλείου, το ζευγάρι παντρεύτηκε, παρά τη θέληση του Μιχάλη Καζαντζάκη, τον Οκτώβριο στο εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου στο Ηράκλειο.

Μεταφράσεις

1911

Αναλαμβάνει να μεταφράσει επιστημονικά και φιλοσοφικά συγγράμματα (Πλάτωνα, Μπερξόν, Τζέημς, Δαρβίνο, Μέτερλινκ, Νίτσε κ.ά.), για λογαριασμό των εκδόσεων Φέξη. Οι μεταφράσεις εκδίδονται στο διάστημα 1911-1915. Στους Βαλκανικούς πολέμους κατατάσσεται ως εθελοντής και υπηρετεί στο ιδιαίτερο γραφείο του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου.

Η ζωή του εν διαστάσει

1912

Το επόμενο καλοκαίρι ο Νίκος και η Γαλάτεια παραθερίζουν ξανά στο Κράσι, μαζί με την Έλλη και τον Λευτέρη Αλεξίου, τον Βάσο Δασκαλάκη, τον Κώστα Βάρναλη και τον Μάρκο Αυγέρη. Ο γάμος δεν αργεί να παρουσιάσει σημάδια κρίσης. Στην πραγματικότητα το ζευγάρι θα ζει σε διάσταση για αρκετά χρόνια.

Συγγραφή σχολικών βιβλίων με τη Γαλάτεια

1914

Συνεργάστηκε με τη Γαλάτεια για τη συγγραφή μιας σειράς αναγνωστικών, τα οποία τελικά εκδόθηκαν με το όνομά της. Όπως διαπίστωσε, τα εγχειρίδια αυτά ήταν γνωστά στους Έλληνες του Καυκάσου το 1919.

Η γνωριμία με τον Άγγελο Σικελιανό

1914

Συνάντησε τον Σικελιανό στα γραφεία του «Εκπαιδευτικού Ομίλου», τον Νοέμβριο του 1914. Σχεδόν αμέσως, οι δυο τους αναγνωρίστηκαν ως πνευματικοί συνοδοιπόροι. Τρεις μέρες αργότερα ξεκίνησαν για το Άγιο Όρος, για ένα προσκύνημα-περιήγηση, που κράτησε σαράντα μέρες. Μελετούν Τολστόι, Βούδα και Δάντη και σχεδιάζουν να ιδρύσουν μια καινούρια θρησκεία. Τα επόμενα χρόνια ταξιδεύουν μαζί στην Ελλάδα, και περνά αρκετό καιρό στο σπίτι του Σικελιανού, στη Συκιά Κορινθίας.

Επιχειρήσεις

1915

Τον Οκτώβριο σχεδιάζει μαζί με τον Ι. Σκορδίλη μια επιχείρηση μεταφοράς ξυλείας από το Άγιο Όρος. Τότε γνωρίζει τον Γιώργη Ζορμπά, με τον οποίον θα προσπαθήσει να ιδρύσει το περίφημο πλέον λιγνιτωρυχείο στην Πραστοβά της Μάνης το 1917.

Πνευματική απομόνωση

1915

Περνούσε συχνά περιόδους απομόνωσης, για να συνθέσει τα έργα του ή να αντιμετωπίσει μια πνευματική κρίση. Το καλοκαίρι λ.χ., είχε περάσει ένα μήνα απομονωμένος στη Μονή της Παναγίας του Βουνού στη Σίφνο γράφοντας ένα έργο για το Άγιο Όρος. Φαίνεται πως το ιδανικό του ήταν η δημιουργία ενός «μοναστηριού», όπου θα ζούσαν και θα εργάζονταν φίλοι και πνευματικοί συνοδοιπόροι. Αυτό του το όνειρο προσπάθησε να πραγματοποιήσει με τον Σικελιανό, τον Σφακιανάκη, τον Ιστράτι και αργότερα τον Πρεβελάκη.

Διακρίσεις

1916

Γίνεται εταίρος της Εταιρίας των Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Ο Πρωτομάστορας διασκευάζεται σε «μουσική τραγωδία» από τον Μανόλη Καλομοίρη και ανεβαίνει από τον «Ελληνικό Μουσικό Θίασο» στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών.

Ελβετία

1917

Τον Σεπτέμβριο αναχωρεί για τη Ζυρίχη, όπου φιλοξενείται από τον παιδικό του φίλο Γιάννη Σταυριδάκη, πρόξενο της Ελλάδας στη Ζυρίχη. Για ένα χρόνο περιηγείται την Ελβετία μαζί με την Έλλη Λαμπρίδη, με την οποία συνδέεται αισθηματικά. Οργανώνει με τον Σταυριδάκη μια «διανοητική» οργάνωση, το «Τάγμα», στους σκοπούς του οποίου αναγνωρίζεται η ιδεολογία του Ίωνα Δραγούμη. Αποστολή του «Τάγματος» ήταν «να υψώσει την Ελλάδα, ανατείνοντας όλες τις δυνάμεις της σε δημιουργία νέου ελληνικού πολιτισμού».

Επιχείρηση στην Ελβετία

1918

Η τελευταία του επιχειρηματική απόπειρα αφορά μια εταιρία εισαγωγών-εξαγωγών με Ελβετούς επιχειρηματίες.

Επαναπατρισμός Ελλήνων από τον Καύκασο

1919

. Για τον σκοπό αυτό ταξίδεψε στον Καύκασο ως επικεφαλής της αποστολής, στην οποία συμμετείχαν οι Ηρακλής Πολεμαρχάκης, Γιάννης Αγγελάκης, Γιάννης Κωνστανταράκης, Γιώργης Ζορμπάς και ο Γιάννης Σταυριδάκης (από το Υπουργείο Εξωτερικών). Μέσα σε 15 μήνες φρόντισε για την περίθαλψη και τη μεταφορά 150.000 Ελλήνων, τους οποίους εγκατέστησε στη Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία.

Διευθυντής στο Υπουργείο Περίθαλψης

1919

Τον Μάιο διορίζεται διευθυντής στο νεοσύστατο Υπουργείο Περιθάλψεως. Το καθήκον του ήταν ο επαναπατρισμός των Ελλήνων προσφύγων που είχαν εγκλωβιστεί στον Καύκασο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Παύση από το Υπουργείο Περίθαλψης

1920

Η ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920 εσήμανε το τέλος της υπηρεσίας του στο Υπουργείο Περιθάλψεως. Μετά το 1920 η φιλία του με τον Σικελιανό χαλάει λόγω των ιδεολογικών τους διαφορών.

Γνωριμία με τη Ραχήλ Λιπστάιν

1921

Απογοητευμένος από τις πολιτικές εξελίξεις και από τη δολοφονία του φίλου του Ίωνα Δραγούμη από το φθινόπωρο εγκαθίσταται στο Βερολίνο, όπου παρακολουθεί το συνέδριο των Αναμορφωτών της Παιδείας. Γνωρίζει μια νεαρή Πολωνοεβραία, τη Ραχήλ Λιπστάιν, η οποία τον εισήγαγε σ’ ένα κύκλο από επαναστατημένες φίλες της (την Ίτκα Χόροβιτς, τη Ντίνα Μάτους κ.ά.).

Δημοσίευση του έργου «Ασκητική»

1921

Μέσα από τον «πύρινο κύκλο», όπως ο ίδιος τον αποκαλεί, παρακολουθεί την ταραγμένη ατμόσφαιρα της μεσοπολεμικής Γερμανίας και μυείται στην ιδεολογία της κοινωνικής επανάστασης. Αργότερα θα ξανασυναντήσει την Ίτκα στη Σοβιετική Ένωση και θα συζήσει μαζί της για ένα διάστημα. Δουλεύει την Ασκητική και την τελειώνει στο Bερολίνο στις αρχές του 1923. Στη μορφή αυτή δημοσιεύεται στο περ. Αναγέννηση του Δημ. Γληνού. Το 1928 την επεξεργάζεται εκ νέου προσθέτοντας ένα ύστατο κεφάλαιο με τίτλο «Σιγή».

Ο «Χριστός» και η ασθένειά του

1922

Απομονώνεται στην Κηφισιά μαζί με τον φίλο του Κ. Σφακιανάκη και δουλεύει την τραγωδία Χριστός. Ταξιδεύει στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, και όταν εξασφαλίζει συνεργασία με τον εκδότη Δ. Δημητράκο, φεύγει για τη Βιέννη. Παραμένει εκεί το καλοκαίρι, αφοσιωμένος στη συγγραφή. Η παράξενη δερματοπάθεια που εμφανίζεται στο πρόσωπό του, την οποία ο γιατρός Στέκελ (Stekel) χαρακτήρισε ως «masque de sexualité» [=μάσκα της σεξουαλικότητας], γίνεται αφορμή για να μελετήσει τις θεωρίες του Φρόυντ.

Η 'Ελσα Λάνγκε

1923

Το καλοκαίρι περιηγείται τη Γερμανία και επισκέπτεται τη γενέτειρα του Νίτσε. Τον Ιούνιο στο Ντόρνμπουργκ γνωρίζεται με την Έλσα Λάνγκε. Μαζί επισκέπτονται μικρές μεσαιωνικές πόλεις της Γερμανίας, μελετώντας Όμηρο, Βούδα και χασιδικά κείμενα, και ταξιδεύουν στη Ραβένα και την Ασίζη.

«Ο φτωχούλης του Θεού»

1924

Αργότερα μεταφράζει τη βιογραφία του Αγίου Φραγκίσκου και γράφει το μυθιστόρημα Ο φτωχούλης του Θεού.

Η γνωριμία με την Έλλη Σαμίου

1924

Λίγο μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα γνωρίζει την Ελένη Σαμίου, τη γυναίκα που έμελλε να τον συντροφέψει στην υπόλοιπη ζωή του. Τον Ιούλιο πηγαίνει στην Κρήτη και τον Αύγουστο παραθερίζει στο ερημικό ακρογιάλι του Λέντα μαζί με την Ελένη, μελετώντας Όμηρο, Γκαίτε και Αισχύλο. Στο Ηράκλειο παραμένει έναν ολόκληρο χρόνο.

Ο Άγιος Φραγκίσκος

1924

Η Ασίζη είναι συνδεδεμένη με έναν από τους πνευματικούς οδηγούς του, τον Άγιο Φραγκίσκο. Στο πρώτο του ταξίδι (Φεβρουάριος-Απρίλιος 1924) γνωρίζεται με το βιογράφο του Φραγκίσκου, τον Γιοχάνες Γιέργκενσεν και μελετά τη ζωή και τον θρύλο του αγίου.

Το «Συμπόσιο» και η σύλληψή του

1924

Ξεκινά τη μεγαλόπνοη σύνθεση της Οδύσσειας και πιθανότατα συγγράφει το Συμπόσιον. Σχεδιάζει παράνομη πολιτική δράση, ως πνευματικός ηγέτης μιας κομμουνιστικής ομάδας δυσαρεστημένων προσφύγων και παλαίμαχων της Μικρασιατικής Εκστρατείας, που προκαλεί τη σύλληψη και την 24ωρη κράτησή του στην Ασφάλεια Ηρακλείου. Υποβάλλει στην Ανακριτική Αρχή Ηρακλείου ένα υπόμνημα, συνοψίζοντας τις πολιτικές του πεποιθήσεις, που δημοσιεύεται στη Νέα Εφημερίδα Ηρακλείου με τίτλο «Ομολογία Πίστεως» (16.2.1925).

Η «Οδύσσεια»

1925

Τον Ιούλιο επιστρέφει για λίγο στην Αθήνα, αλλά δεν αργεί να φύγει ξανά για ένα ταξίδι στα νησιά του Αιγαίου. Σ’ αυτό το ταξίδι θα ανακαλύψει στην Αίγινα τον τόπο της μελλοντικής του εγκατάστασης. Επισκέπτεται για πρώτη φορά τη Σοβιετική Ένωση ως απεσταλμένος της εφημερίδας Ελεύθερος Λόγος (Οκτ. 1925-Ιαν. 1926). Ξεκίνησε την Οδύσσεια στο Ηράκλειο και την ολοκλήρωσε το 1938 στην Αίγινα. Επεξεργαζόταν την αρχική εκδοχή, ενσωματώνοντας εικόνες και εντυπώσεις από κάθε καινούριο του ταξίδι.

Το διαζύγιό του και το ταξίδι στην Ισπανία

1926

Εκδίδεται το διαζύγιό του με τη Γαλάτεια από το Πρωτοδικείο Αθηνών, μετά από αίτηση της ίδιας. Τέλη καλοκαιριού ταξιδεύει για ένα μήνα στην Ισπανία, απεσταλμένος της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος, και παίρνει συνέντευξη από το στρατηγό-δικτάτορα Πρίμο ντε Ριβέρα.

Το ταξίδι στην Ιταλία

1926

. Η Ιταλία ήταν από τους προσφιλείς προορισμούς του. Την είχε ήδη επισκεφθεί δύο φορές στο παρελθόν και τον Οκτώβριο του 1926 κάνει το τρίτο του ταξίδι ως απεσταλμένος της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος. Στη Ρώμη παίρνει συνέντευξη από το Μουσολίνι και βέβαια δεν παραλείπει να περάσει για λίγο από την Ασίζη.

Το ταξίδι στην Παλαιστίνη

1926

Στην Παλαιστίνη, όπου συναντά απροσδόκητα δύο φίλες του από το Βερολίνο, την Έλσα Λάνγκε (είχε πάντα ένα πορτραίτο της στο γραφείο του και της αφιέρωσε την τραγωδία Χριστός ) και τη Λέα Λέβιν, βιώνει συγκλονισμένος τις ημέρες του Πάσχα (οι εμπειρίες του περνούν στον Τελευταίο Πειρασμό).

Στο τέμενος του Ομάρ

1926

Στην Ιερουσαλήμ εντυπωσιάζεται ιδιαίτερα από τη συνύπαρξη χριστιανών, Εβραίων και μουσουλμάνων και από την επίσκεψή του στο τέμενος του Ομάρ. Παίρνει συνέντευξη από τον Χουσεΐν Ιμπν Αλί, τον εξόριστο βασιλιά της Χετζάτζης, της μετέπειτα Σαουδικής Αραβίας. Οι εντυπώσεις του δημοσιεύονται στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος.

Το ταξίδι στην Κύπρο

1926

Επιστρέφοντας από την Παλαιστίνη τον Μάιο μαζί με την Ελένη Σαμίου και τις αδελφές Παπαϊωάννου, κάνουν μια ολιγοήμερη περιήγηση στην Κύπρο.

Το δεύτερο ταξίδι στη Ρωσία

1927

Στο δεύτερο ταξίδι του είναι προσκεκλημένος της Σοβιετικής Κυβέρνησης για τα δεκάχρονα της Επανάστασης (Οκτ.-Δεκ. 1927). Τότε ξανασυναντά την Ίτκα Χόροβιτς, φίλη του από την εποχή του Βερολίνου.

Η γνωριμία με τον Παναΐτ Ιστράτι

1927

Στη Ρωσία γνωρίζει τον ελληνορουμάνο συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι. Τους δύο άντρες συνέδεσε ο ενθουσιασμός για την κοινωνική επανάσταση, τους απομάκρυναν όμως οι διαφορετικές τους κοσμοθεωρίες. Παρ’ όλο που αποφάσισαν να συμπράξουν σε κοινή πολιτική και συγγραφική δράση, ο Καζαντζάκης δεν μπορούσε να συμφιλιωθεί με την υλιστική οπτική του φίλου του, ενώ ο Ιστράτι έβρισκε τη σκέψη του Κρητικού πολύ μεταφυσική.

Το Ταξίδι στην Αίγυπτο

1927

Στις αρχές του 1927 βρίσκεται στην Αίγυπτο, απεσταλμένος της εφημερίδας Ελεύθερος Λόγος. Η μυστηριώδης ιερότητα του Νείλου και ο σκληρός αγώνας των φελάχων εντυπώνονται μέσα του, δίνοντάς του υλικό για την Οδύσσεια. Επισκέπτεται τις Πυραμίδες και την Άνω Αίγυπτο, το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, όπου έχει μια σημαντική συνάντηση με τον Κ. Π. Καβάφη.

Το ταξίδι στο Σινά

1927

Τον Φεβρουάριο πηγαίνει στο Σινά, όπου μένει μισό περίπου μήνα. Η πορεία στην έρημο, το άγριο τοπίο, το «θεοβάδιστον όρος» του υποβάλλουν το σκληρό πρόσωπο του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης. Το απομονωμένο μοναστήρι, που υψώνεται σαν φρούριο στη μέση της ερήμου, φαντάζει στα μάτια του σαν ένα ακόμη σύμβολο του ανθρώπινου αγώνα.

Η διαδήλωση με τον Ιστράτι

1928

Τον Ιανουάριο μετά από παράκληση του Δημήτρη Γληνού, μαζί με τον Ιστράτι μιλούν σε μια εκδήλωση στο θέατρο «Αλάμπρα». Η ομιλία του Ιστράτι ξεσήκωσε το ακροατήριο, που προχώρησε σε διαδήλωση, προκαλώντας την αστυνομία. Ο Ιστράτι απειλείται με απέλαση, αλλά περιορίζεται στο σπίτι του Γ. Νάζου στην Κηφισιά, ενώ και οι δύο παραπέμπονται ως υπεύθυνοι για τη διαδήλωση. Δικάστηκαν αργότερα, αλλά στο εδώλιο κάθισε μόνον ο Γληνός, αφού ο Καζαντζάκης βρισκόταν στο Κίεβο. Η απόφαση ήταν αθωωτική.

Η διαφωνία με τον Ιστράτι

1928

Στο τρίτο του ταξίδι του στη Ρωσία(Απρ. 1928-Απρ. 1929), σκέφτεται την προοπτική της μόνιμης εγκατάστασης. Συναντά τον Ιστράτι στο Κίεβο, πηγαίνουν να ζήσουν στο Μπέκοβο και ταξιδεύουν μαζί σε διάφορες περιοχές της χώρας. Σχεδιάζουν μια μεγαλόπνοη πολιτική αρθρογραφία στον παγκόσμιο τύπο. Όμως οι ανόμοιοι χαρακτήρες τους συνέβαλαν στο να αποχωριστούν, μάλλον πικραμένοι. Πάντως, συνέχισαν ν’ αλληλογραφούν τα επόμενα χρόνια, ενώ ο Καζαντζάκης αφιέρωσε στον Ιστράτι το κάντο «Δον Κιχώτης».

«Τόντα Ράμπα»

1928

Στο Μπέκοβο συζεί για ένα διάστημα με την Ίτκα, ενώ τον Αύγουστο πηγαίνει να τον συναντήσει η Ελένη στη Μόσχα. Αυτή ήταν η απαρχή της κοινής τους ζωής, βασισμένη στην αμοιβαία υπόσχεση απόλυτης αφοσίωσης. Αρχικώς με τη συντροφιά των φίλων του και αργότερα μόνος του, περιηγείται τον Καύκασο, τη Νότια Ρωσία και μέρος της Σιβηρίας. Από τα ταξίδια του αυτά εμπνεύστηκε το μυθιστόρημα Τόντα Ράμπα.

Η διαμονή στο Γκόττεσγκαμπ

1929

Τον Μάιο κι ενώ το ζεύγος Καζαντζάκη ταξιδεύει σιδηροδρομικώς από τη Γαλλία για την Πράγα, ένας ανθρακωρύχος τους μίλησε για το Γκόττεσγκαμπ, μια περιοχή της Τσεχοσλοβακίας. Εκεί έζησαν για ένα χρόνο σ’ ένα σπίτι «κατάμονο μέσα στο δάσος».

Η συγγραφή στα γαλλικά

1929

Εκεί γράφει το μυθιστόρημα Toda-Raba, με τον αρχικό τίτλο Moscou a crié [=Η Μόσχα έκραξε]. Επίσης, ξεκίνησε το μυθιστόρημα Kapétan Élias, που αργότερα αξιοποίησε στον Καπετάν Μιχάλη. Σ’ αυτές τις μυθιστορηματικές απόπειρες γράφει στα γαλλικά, διότι έχει αποφασίσει να διασπάσει το στενό κύκλο του ελληνόφωνου κοινού.

Παιδικά μυθιστορήματα

1930

Η Ασκητική προκάλεσε αρκετές αρνητικές αντιδράσεις και ζητήθηκε η δίωξή του για αθεϊσμό. Η δίκη ορίστηκε για τις 10 Ιουνίου 1930, αλλά δεν έγινε ποτέ. Συνέγραψε επίσης δύο παιδικά μυθιστορήματα (Στα παλάτια της Κνωσού και Μέγας Αλέξανδρος), ενώ στη δεκαετία του 1930 μετέφρασε και διασκεύασε για παιδιά μεγάλο αριθμό μυθιστορημάτων (Βερν, Σουΐφτ, Ντίκενς κ.ά.).

Με τον Πρεβελάκη

1931

1931 Τον Ιούνιο επιστρέφουν στο Γκόττεσγκαμπ και ζουν στο ίδιο σπίτι για έναν ακόμη χρόνο˙ στα τέλη της χρονιάς τους επισκέπτεται ο Πρεβελάκης. Στρέφεται στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Διασκευάζει το Δεκαήμερο του Βοκκάκιου και συνθέτει τα σενάρια «Δον Κιχώτης», «Βούδας», «Μουχαμέτης» και «Μία έκλειψη ηλίου», το οποίο προορίζει για το διαγωνισμό που είχε προκηρύξει η Κοινωνία των Εθνών. Παρά τις προσπάθειες του Πρεβελάκη, κανένα από τα σενάρια δεν φιλμογραφήθηκε.

Ο θάνατος των γονιών του

1932

Τα ταξίδια και η εντατική εργασία θα τον βοηθήσουν να αντέξει τον θάνατο των γονιών του. Οι ρυθμοί του είναι πυρετώδεις: γράφει σενάρια για τον κινηματογράφο, ποίηση, συνθέτει δραματικά έργα, μυθιστορήματα στα γαλλικά, συντάσσει εγκυκλοπαιδικά και γλωσσικά λεξικά και σχολικά βιβλία, αρθρογραφεί σε ελληνικές και ρωσικές εφημερίδες, μεταφράζει σημαντικά λογοτεχνικά κείμενα αλλά και παιδικά αναγνώσματα.

Το ταξίδι στο Τολέδο

1932

Στο επόμενο ταξίδι του (Οκτ. 1932 – Δεκ. 1933) μένει αρκετό καιρό στη Μαδρίτη, μελετώντας την ισπανική λογοτεχνία, και περιηγείται σιδηροδρομικώς τη χώρα. Από τις πιο σημαντικές στιγμές του ταξιδιού είναι η επίσκεψή του στο Τολέδο και η συνάντησή του με την τέχνη του Γκρέκο.

Στην Αίγινα

1933

Επιστρέφοντας από την Ευρώπη τον Απρίλιο πηγαίνει στην Αίγινα, τον τόπο που είχε ήδη διαλέξει για μόνιμη εγκατάσταση. Εξακολουθεί να δουλεύει την Οδύσσεια και συγχρόνως συνθέτει τα κάντα για τις Τερτσίνες του, μεταφράζει Δάντη, Κοκτώ, Χάουπτμαν, Σαίξπηρ, Πιραντέλο, Γκαίτε και γράφει τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις, θεατρικά έργα και μυθιστορήματα στα γαλλικά.

Σχολικά βιβλία

1934

Συγγράφει δύο ακόμη σχολικά βιβλία μαζί με την Ελένη Σαμίου.

Το ταξίδι στην Κίνα

1935

Τον Φεβρουάριο ξεκινά μ’ ένα φορτηγό πλοίο για την Ιαπωνία, απεσταλμένος της εφημερίδας Ακρόπολις. Ένα μήνα αργότερα φτάνει στη μακρινή χώρα, που η θάλασσά της του θυμίζει το Αιγαίο. Η περιήγησή του διαρκεί μέχρι τον Απρίλιο, οπότε πηγαίνει στην Κίνα και μένει για δύο περίπου εβδομάδες. Επισκέπτεται το Πεκίνο και τη Σαγκάη και περνά μερικές μέρες σ’ ένα μικρό χωριό. Από αυτό το ταξίδι εμπνέεται εν μέρει το μυθιστόρημα Ο βραχόκηπος.

Το χτίσιμο του σπιτιού στην Αίγινα

1936

Ξεκινά να χτίζει το δικό του σπίτι στο νησί και ένα χρόνο αργότερα εγκαθίσταται με την Ελένη, πριν ακόμη τελειώσουν οι εργασίες. Από την Αίγινα φεύγει σπάνια, για να ταξιδέψει (Ιαπωνία-Κίνα, Ισπανία, Αγγλία)

Η έκδοση της Οδύσσειας

1938

Πριν από την έκδοση του 1938, αποσπάσματα της Οδύσσειας είχαν κατά καιρούς δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά (Αναγέννηση, Ηλύσια, Νεοελληνικά Γράμματα Ηρακλείου, Ο Κύκλος κ.ά.). Η έκδοση του 1938 υπήρξε πράγματι γεγονός για τα ελληνικά εκδοτικά δεδομένα. Το έργο τυπώθηκε σε μεγάλο σχήμα, με ειδικής παραγγελίας τυπογραφικά στοιχεία, σε μονοτονικό σύστημα. Ο συγγραφέας την αφιέρωσε στην Αμερικανίδα Joe MacLeod, χορηγό της έκδοσης.

Η Κατοχή

1942

Στη διάρκεια της Κατοχής παραμένει κυρίως στην Αίγινα απομονωμένος και στρέφεται προς τη σύνθεση μυθιστορημάτων. Πηγαίνει στην Αθήνα, όπου συναντά το Σικελιανό μετά από είκοσι χρόνια, και ζητά από τον ομηριστή καθηγητή Ι.Θ. Κακριδή βιβλιογραφικά βοηθήματα για να μεταφράσει την Ιλιάδα. Η φιλία του με τον Σικελιανό αναθερμαίνεται , αλλά η κοινή τους υποψηφιότητα για το βραβείο Νομπέλ γίνεται αφορμή να ψυχρανθούν και πάλι οι σχέσεις τους.

Η «Ασκητική»

1944

Ακολούθησαν κι άλλες επεξεργασίες της Ασκητικής μέχρι το 1944, οπότε γράφει στον Πρεβελάκη ότι τη θεωρεί πλέον οριστικά διορθωμένη.

Ο γάμος με την Ελένη Σαμίου

1945

Ο γάμος του με την Ελένη Σαμίου έγινε τον Νοέμβριο με κουμπάρους τον Άγγελο και την Άννα Σικελιανού. Στην Κατοχή ζούσαν υπό συνθήκες απίστευτης φτώχειας. Η Ελένη πηγαινοερχόταν στην Αθήνα με άπειρες δυσκολίες για να εξασφαλίσει λίγο ψωμί, ενώ οι φίλοι τους Θρασύβουλος Ανδρουλιδάκης και Γιάννης Μαγκλής τους βοηθούσαν όσο μπορούσαν.

Η μεταπολεμική Κρήτη

1945

Τον Ιούνιο η ελληνική κυβέρνηση συγκροτεί την Κεντρική Επιτροπή Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη, μέλη της οποίας είναι ο Ν. Καζαντζάκης, ο Ι. Καλιτσουνάκης και ο Ι. Θ. Κακριδής.Μέσα σε απίστευτες αντιξοότητες ταξιδεύουν στην Κρήτη μαζί με το φωτογράφο Κ. Κουτουλάκη. Στις επιστολές του στην Ελένη ο Καζαντζάκης περιγράφει τις τραγικές εικόνες της απόλυτης καταστροφής, των ερημωμένων χωριών και του πληθυσμού σε πένθος • αρκετές από αυτές θα ενσωματωθούν αργότερα στον Καπετάν Μιχάλη.

Η στήριξη της Ελένης Σαμίου

1945

Η Ελένη στάθηκε πιστά και ακούραστα στο πλευρό του. Τον ακολούθησε παντού, δέχτηκε τον πλάνητα βίο του, φρόντιζε για όλα τα πρακτικά προβλήματα, δακτυλογραφούσε τα έργα του, απαντούσε σε επιστολές, μάζευε τις κριτικές που δημοσιεύονταν στον τύπο. Μετά τον θάνατό του, εκείνη ανέλαβε την προώθηση του έργου του, τη διάσωση του ανέκδοτου υλικού, των επιστολών, των σημειώσεων και των ημερολογίων του.

Το ταξίδι στην Αγγλία

1946

Το καλοκαίρι αναχωρεί για την Ευρώπη οριστικά, όπως αποδεικνύεται. Διαμένει για ένα διάστημα στην Αγγλία, προσκεκλημένος του Βρετανικού Συμβουλίου, όπου σκοπεύει να συναντήσει σημαίνοντες διανοούμενους και καλλιτέχνες, για να συζητήσουν τα μεταπολεμικά προβλήματα του πολιτισμού. Από αυτές τις συναντήσεις προκύπτει η έκκλησή του στους διανοούμενους του κόσμου για την ίδρυση μιας «Διεθνούς του Πνεύματος» (Σεπτέμβριος ), που απηχεί τη διεθνή ανησυχία μετά την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα.

Η συνέντευξη στο BBC

1946

Δίνει συνέντευξη στο ραδιοφωνικό σταθμό του BBC μετά από πρόσκληση του Μιχάλη Κακογιάννη. Μίλησε για τον Τζορτζ Μπέρναντ Σω (που γιόρταζε τα 90 του χρόνια), για τον Σικελιανό και για την υποψηφιότητά του για το Νομπέλ. Επίσης, ζήτησε από τους διανοούμενους όλου του κόσμου να στρατευτούν από κοινού στην υπόθεση της ειρήνης και της ανόρθωσης των ανθρωπιστικών αξιών μετά τη φρίκη του πολέμου. Στη συνέχεια εγκαθίσταται στο Παρίσι και διορίζεται φιλολογικός σύμβουλος στην UNESCO.

Η εγκατάσταση στην Αντίμπ

1948

Το Μάρτιο παραιτείται και εγκαθίσταται μόνιμα στην Αντίμπ της γαλλικής Kυανής Aκτής. Η τελευταία δεκαετία της ζωής του είναι εξίσου δημιουργική και έντονη. Έχοντας κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση, γράφει μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, μεταφράζει, ταξιδεύει.

Ο θάνατος του Άγγ. Σικελιανού

1951

Ο θάνατος του Σικελιανού τον θλίβει βαθύτατα και αναγνωρίζει ότι μέρος της πνευματικής του διαμόρφωσης το οφείλει στον Λευκαδίτη ποιητή. Από τότε η υγεία του ολοένα κλονίζεται. Χάνει το δεξί του μάτι, ενώ κατά καιρούς εισάγεται στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Φράιμπουργκ για τη θεραπεία της καλοήθους λεμφοειδούς λευχαιμίας που τον ταλαιπωρεί.

Η συνεργασία με τον Κίμωνα Φράιερ

1951

Με τον Κίμωνα Φράιερ συναντήθηκαν για πρώτη φορά στη Φλωρεντία το καλοκαίρι. Στη σύντομη συζήτησή τους ο Κρητικός συγγραφέας ανακάλυψε ότι ο συνομιλητής του τον καταλάβαινε στον ίδιο βαθμό και με τον ίδιο τρόπο όπως ο Πρεβελάκης.

Η δίωξή του από την Εκκλησία

1953

Η Εκκλησία της Ελλάδος ζητά το διωγμό του Καζαντζάκη για ορισμένα αποσπάσματα του Καπετάν Μιχάλη και για τον Τελευταίο Πειρασμό, προτού ακόμη το μυθιστόρημα εκδοθεί στην Ελλάδα. Την επόμενη χρονιά ο Πάπας αναγράφει τον Τελευταίο Πειρασμό στον Κώδικα Απαγορευμένων Βιβλίων (Index).

Η απόφαση της Εκκλησίας

1953

Πολλοί διανοούμενοι και φορείς υπερασπίζουν τον συγγραφέα, που τηλεγραφεί στο Βατικανό τη φράση του Τερτυλλιανού «Στο δικαστήριό σου, Κύριε, κάνω έφεση». Τελικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο θέτει τέρμα στις φήμες και τις αιτήσεις περί αφορισμού, λέγοντας ότι το ζήτημα εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Εκκλησίας της Κρήτης.

Η παραγωγική εποχή στην Αντίμπ

1954

Το ζεύγος Καζαντζάκη θα αποκτήσει δικό του σπίτι στην Αντίμπ (Αντίπολη) της Κυανής Ακτής. Τελειώνει τη μετάφραση της Ιλιάδας και καταπιάνεται με την ομηρική Οδύσσεια, γράφει θεατρικά. Όταν ο αμερικανός εκδότης Μαξ Σούστερ ζήτησε να εκδώσει την Οδύσσεια, του υπέδειξε ως μοναδικό κατάλληλο μεταφραστή τον Κίμωνα Φράιερ. Η συνεργασία τους και η φιλία τους ξεκίνησε το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς στην Αντίμπ και κράτησε μέχρι τον θάνατο του Καζαντζάκη.

«Αλέξης Ζορμπάς»

1954

Μετά την έκδοση της Οδύσσειας ο Φράιερ συνέχισε να μεταφράζει Καζαντζάκη και για χρόνια παρουσίαζε το έργο του με ομιλίες στην Αμερική και την Ευρώπη. Οι μεταφράσεις των έργων του σε ευρωπαϊκές και μη γλώσσες πυκνώνουν, δράματά του μεταδίδονται από ευρωπαϊκούς ραδιοφωνικούς σταθμούς ή ανεβαίνουν σε ευρωπαϊκά θέατρα, ο Ζορμπάς παίρνει το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος στη Γαλλία , ο Στάνφορντ αφιερώνει στην Οδύσσεια ένα κεφάλαιο του βιβλίου του για το θέμα του Οδυσσέα.

Νόμπελ ειρήνης

1956

Η ειρηνιστική του δράση θα αναγνωριστεί με την απονομή του Βραβείου Ειρήνης στη Βιέννη.

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται»

1957

Ο Ζυλ Ντασσέν μεταφέρει στον κινηματογράφο το Χριστός Ξανασταυρώνεται και η ταινία προβάλλεται με επιτυχία στο φεστιβάλ των Κανών.

Το τελευταίο ταξίδι στην Κίνα

1957

Τον Ιούνιο ξεκινά με την Ελένη και το ζεύγος Ευελπίδη για την Κίνα, προσκεκλημένος της κινεζικής κυβέρνησης. Μετά από ένα μήνα περιήγησης στη χώρα φτάνουν αεροπορικώς στην Καντόν και ετοιμάζουν την επιστροφή τους μέσω Ιαπωνίας.

Ο θάνατός του

Oct 26, 1957

Εμβολιάζεται για ευλογιά και χολέρα, αλλά παθαίνει μόλυνση και νοσηλεύεται στο Εθνικό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης. Επιδεινώνεται η κατάσταση του, μεταφέρεται στην πανεπιστημιακή κλινική του Φράιμπουργκ. Ενώ ξεπερνά τη μόλυνση, προσβάλλεται από ασιατική γρίπη και πεθαίνει στις 26 Οκτωβρίου 1957 στο Φράιμπουργκ.

Η κηδεία του

Nov 5, 1957

Η σορός του μεταφέρεται οδικώς από το Φράιμπουργκ στην Αθήνα και αεροπορικώς στο Ηράκλειο, όπου εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα στον Άγιο Μηνά. Η κηδεία του γίνεται στις 5 Νοεμβρίου. Η νεκρική πομπή διέσχισε τους κατάμεστους δρόμους της πόλης, όπου οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες.

Οι τιμές

Nov 5, 1957

Επικεφαλής πορεύονταν σπουδαστές της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου κρατώντας τα βιβλία του Καζαντζάκη (με πρώτη την Οδύσσεια). Ο νεκρός μεταφέρθηκε πάνω σε κιλλίβαντα πυροβόλου (τιμή που επιφυλάσσεται σε όσους θάβονται με τιμές αρχηγού κράτους), όμως στον προμαχώνα Μαρτινέγκο τον ανέβασαν Κρητικοί, όπου και ενταφιάζεται.

Ο τάφος του

Nov 5, 1957

Στον τάφο του δεσπόζει ένας μεγάλος ξύλινος σταυρός από ακατέργαστους κορμούς και η επιγραφή «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος».