Erromaren historia Amaiur Zabaleta

Erromako Gizartea

800 BCE

Erromako gizartean bi talde zeuden: Hiritarrak eta ez hiritarrak. Emakumeak eta esklabuak ez ziren hiritarrak aldiz besteak bai. Hiritarrek bakarrik zeukaten bozkatzeko aukera. Hiritarretan Patrizioak eta plebeioak zeuden. Patrizioak aberatsak ziren eta plebeioak aldiz ez.
Erroma hain boteretsua izateko arrazoia bere armada zen.

Erromatar jainkoak

800 BCE

Erromatarrak politeistak ziren. 2 jainko mota zituzten: etxekoak eta estatukoak. Augusto enperadore zan garaian, erlijio barri bat agertu zan Judea izeneko erromatar probintzian: KRISTAUTASUNA. Estatuko jainko-jainkosa— ofizialak: Gobernuak tenpluak eraikitzen eutsiezan. Etxeko-familiako jainko-jainkosak: familia eta etxea babesten eben. Familiek sakrifizioak edo eskaintzak etxean egiten ebezan. Altare txiki bat eukien, “Larar” izenekoa. Altare honeetan beti suge bat zegoen.

Erromatar hiriak

800 BCE

Iparraldetik hegoaldera joian kale nagusi bat egoan, “cardo” izenekoa. Beste kale nagusi bat egoan, kasu honetan mendebaldetik-ekialdera joiana “ decumanus” izenekoa. Beste kale guztiak bi kale hauen paralelak ziran eta kuadrikula bat osotzen eben.
FOROA: Cardo eta Decumano kaleak batzen ziran lekuan plaza bat egoan, “Foro” izenekoa.

Ura

800 BCE

Ura: Erromako hirietara ura ubideen bitartez eroaten zan. Gaur egun baditugu ubide batzuk, Segovian adibidez.

Erromatar errepideak.

800 BCE

Erromatarrek asmatu zituzten errepideak. Errepide asko zeuden, armada hiri batetik bestera joan ahal izateko, baita merkatariak Inperio osotik produktuak eroan ahal izateko.

Erromatar jaiak

800 BCE

Erroman zirkua gaur egungo kotxeen lasterketak ospatzeko lekua zen. Bertan karrozekin lasterketak egiten zituzten. erdian buelta emateko zatia "espina" deitzen zen. Koliseoan gladiadoreek borroka egiten zuten. Gladiadoreak borrokalari batzuk ziren. Tigreen eta beste pertsona batzuen aurka egiten zuten borroka. Asko bertan hiltzen ziren.

Erromaren hasiera

771 BCE

Romulo eta Remo bikiak Tiber ibaian utziak izan ziren eta otso eme batek biak hartu eta handiak egin ziren arte zaindu zituen. Handiak egin zirenean biak batera Erroma sortu zuten baina Romulok boterea nahi zuen, horregaitik, Remo hil zuen.

Sorkuntza

Period: 771 BCE to 772 BCE

Romulo eta remo bikiak Tiber ibaian otzara baten utzi zituzten. Otso eme batek hartu eta nagusitu harte zaindu zituen. Nagusitu zirenean Erroma sortu zuten baina bakarrik batek boterea izateko, Romulok Remo hil zuen.

Monarkia K.a 753-509

Period: 753 BCE to 509 BCE

Erregeak botere osoa zuen eta herritarrek aukeratuak ziren. Senatariak aholkulariak ziren.

Tarkino Harroa

509 BCE

Baina behin errege oso krudel bat egon zen, “Tarkinio Harroa” hain zuzen ere. K.a. 509. urtean Tarkinio boteretik bota zuten. Horrekin batera monarkia amaitu zen.

Errepublikaren sorrera

509 BCE

Geroago gobernatzeko beste modu bat atera zen: Errepublika.
Asanbleak: “hiritar” guztiak bozkatzen eben. Bertan legeak erabakitzen ziran. Magistratuak aukeratzen zituzten ere.
Senatua: Familia garrantzitsuenak osotzen eben. Magistratuak aholkatzen zituzten ere.
Magistratuak: Erroma gobernatzen zuten. 2. magistratu garrantzitsuenak “kontsul”-ak ziren.

Errepublika K.a 509-27

Period: 509 BCE to 27 BCE

Errepublikan demokrazia sartu zen. Ongi funtzionatzen zuenez asko indartu ziren. Baina errepublikan emakumeak eta esklabuak ez ziren herritarrak.

Guda Punikoak

246 BCE

Lehenengo Italiako kontrola hartu zuen, gero Cartago garaitu zuen, baita Erreinu helenistikoak. Ondoren mediterraneo osoa kontrolatzera heldu ziren. Guztira 3 guda izan ziren.

Julio Cesarren gudak

49 BCE

Gudetan Julio Cesar bidali zuten baina Juliok botere gehiago nahi zuenez erroman guda zibila egin zuen Pompeyoren aurka. Pompeyoren aurka irabazi zuen eta erroman kontsul bihurtu zen, orduan botere gehien zuena.

Julio Cesarren hilketa

44 BCE

Erromak ez zion hori egiten utzi nahi, horregaitik senatuan hil zuten. Hil ondoren Augusto bere hilobak jarraitu zuen, baina kontsul beharrean emperadore bihurtu zen. Honekin batera Inperioa hasi zen.

Inperioa K.a 27- K.o 476

Period: 27 BCE to 476

Inperioan senatua bazegoen baina ez zuen asko agintzen.Augustorekin Erroma egonkortu egin zan eta 200 urteetan garai oparoa bizi izan eban. Julio Cesarren hilketagaitik mendekua nahi izan zuen eta Julio Cesarrek hasitako gerra zibila jarraitu eta irabazi zuen. Erromako pertsonarik boteretsuena bihurtu zen.

Zatiketa

395

Teodosio enperadoreak bi zatitan banatu zuen Inperioa: Mendebaldekoan eta Ekialdekoan.

Mendebaldeko zatiaren amaiera

465

Hunoak bultzatuta Ostrogodoak Italian gelditu ziren, honekin batera Erromako mendebaldea desagertu zen. Ekialdekoa, aldiz, beste 1000 urte bizi izan zen. Tribu Germanikoak mendebaldeko zatian zeudenez ekialdeko zatiari “Bizantziar Inperioa” izena eman zioten.