Histoiaurrea

Erdi paleolitoa

Period: 120,000 BCE to 35,000 BCE

-Fruituak eta beste landare batzuk lortzen ikasi.
-Klima hoztu, haitzuloetan bizi.
-Eguraldiak hobera , beste toki batzuetara: eiza-toki. -Moustier kultura: Bi tresna mota karraskagailuak eta geziak. -Nomadak ziren

Goi paleolitoa

Period: 35,002 BCE to 8000 BCE

-Homo sapiens sapiens gizakia agertu eta Homo sapiens Neanderthal-eko Gizakia desagertu.
-Homo sapiens sapiens azkarragoa zen buruz eta aurrekoak baino hobeto egokituko zen ingurunera.
- Planeta osoan zehar hedatuko zen. -Harriak+hezurrak lehengai gisa eta tresna eta lanabes ugari egiteko gai: ehizatzea, ebakitzea, zulatzea, jostea, arrantzan erabiltzea,
-Aniztasun horren ondorioz, arkeologoek Goi Paleolitikoa aztertzeko zenbait kultura bereizi dituzte

Mesolitoa

Period: 8000 BCE to 5000 BCE

-Garai bat da Paleolitoaren eta Neolitoaren artekoa. "erdiko harria" esan nahi du.

• Historiaurreko garai edo aro desberdinak bereizterakoan (garai bakoitzan zeukaten teknologia astertu).

-Paleolitoan, eisabiltzaile hutsak, Neolitoan, nekazariak ziren+animaliak zituzten, zeramika egiten zuten.
mesolitoa aldiz bien artean garaia da. -Mesolitoko erremintak Paleolitokoen antzekoak,hauda arriak kolpeka moldeatus egindako lanabes txikiak.
(mesolitoan eboluzioak egon ziren;lanabes konplesuagoak)

Neolitoa

Period: 5000 BCE to 2000 BCE

-Gizakien bizimoduan iraultza handia,denbora gutxian gertatu zen asken glasiarren ondoriz. -klima aldaketaren ondorios eiza urrundu.
beste alternatiba bizimodua ateratzeko billatu zuten : naturako fenomenoak ikusiz, lurra landuz edo animali batzuk etxekotu zitusten.

• Garia, arroza eta artoa lantzen ikasi zuten; eta ardiak, ahuntzak, behiak eukitzea lortu zuten.

-Soberakinak erabiltzen hasi ziren trukeak egiteko beste jende edo beste herrixka batzuekin(Merkataritza)

Kobre aroa

Period: 4000 BCE to 2500 BCE

-Balkan inguruetan hasi ziren metala lantzen. -Metalurgiaren sorrera gizakia kobrea urtu eta moldeatze erabilgarria zela konturatu zen
.
-Metala lortzeko merkataritz hazi eta meategiak sortu. -kobrearen bilaketa eta erabilera Anatolia ingurutik
Mediterraneo zabaldu, ondoren baita Asiako eta Europako herrialdetara ere. -mea lurgainean egon ezik . lur azpitik ere atera
eta teknika berriak landu.

Imperio zaharra

Period: 2800 BCE to 2200

Piramide andien erainkuntza.

Brontze aroa

Period: 2500 BCE to 1000 BCE

-kobrearen eta eztainuaren nahasketatik ateratako metal gogorra. Erbilera asko atera eta leku askotan arriaren lekua artu zuen.leen koloniak agertze azi.

-Errialdehen arrremanak metala aurkitzeko ainbat aldatu.
-Nekasaritzas gain merkataritza esinbestekoa billakatu.
-Metalaren edukiera adierasgarria+goi mailakoek metal bitziak nai.
-Herri iri itxura eukitzen azi.
Metalaren lanketa+gurdia zabaldu.
-Hildakoak zerraldoetan sartu eta hilobiak lur-tontorpean ezartzea.

Mesopotamia

2380 BCE

Mesopotamia:Lugaltza gesi umma erriko printxeak ur urak larsa eta lagash errien boterea aurtu.

Imperio Ertaina.

Period: 2000 BCE to 1780

Faraoiek lurrak menperatu zitusten.

Imperio zaharra

Period: 1170 BCE to 1065

Egipto batuaren amaiera

Burdin aroa

Period: 1000 BCE to 100 BCE

-Burdin aroan jendea burdinazko lanabes edo erreminta eta armak erabiltzen hasi.
-Turkian asmatu zuten burdina lantzeko teknika ondoren Ekialde Hurbilera, Antzinako Egiptora eta Greziara hedatu ziren.gero mendebaldeko afrikara sabaldu zen baita europako ipar indiara baita Europako iparraldera, Indiara eta Ekialdeko Asiara ere.australian eta amerikan ez en burdin arorik egon leku orietara kolono europarrek eraman zuten urte asko ondoren.
-Ganera soldatuen armak egiteko askos obegoa zen.

Gure ipuinaren urtea

423 BCE

Santimamiñeko leisearen sorrera

14 BCE

Santimamiñeko leisearen topaketa.

1916

Umetalde batek aurkitu zuten leisea gabonetarako apaingarrien billa seundela.

Gaur egun

2024