Frantziar Iraultza

Estatu orokorrak

May 5, 1789

Biltzar Nazionala gertatu ziren,Luis XVI deitu zituen,Biltzar honetan estamentu guztiko diputatuak bildu ziren. Estatu bakoitza kexak idatzi zuten erregerako.Baina araso bat izan izan zuten,kleroa eta noblezia estamentuz bozkatu nahi zuten eta herriak,berriz,pertsonez bozkatu nahi zuen. Azkenean Luis XVI estamentuz bozkatuko zela erabaki zuen baina herria ez zegoen konforme eta biltzarra utzi zuten eta tenis-pistara joan ziren. Hor agindu zituen ez zirela aterako kontituzio berri bat izan arte.

Pre-Iraultza

Period: May 5, 1789 to Jul 12, 1789

Iraultzaren aurretik.

Bastillako ekaitza

Jul 14, 1789

Iraultzaileak politikazko kartzelaren kontrola hartu zuten,Bastilla izenekoa. Kartzel hau monarkia eta aginpidea irudikatzen zuen. Monarkiaren poterearen nagusikeri bezala ikusten zuen. Horregatik iraultzaileak hartu zuten, sistema politikotik nekatuta zeudela irudikatzeko. Ekitaldi hauekin, Iraultz Frantzesa hasi zen. Bideo txiki bat informazio gehiagorekin

Asanblea Nazionala

Period: Jul 14, 1789 to Jun 30, 1792

Sistema feudala deuseztatu zen

Aug 4, 1789

Biltzar konstituziogilean bozkatu zuten. Lehenengo estamentua, noblezia eta kleroa, (hirietakoak eta herrietakoak) eskubideak eta pribilegioak ezabatu ziren.

Gizakiaren eta Herritarren Eskubideen Adierazpena

Aug 26, 1789

Gizakiaren eta Herritarren Eskubideen Adierazpena onartu egin zen frantzian. Adierazpen hau: pentsamendu askatasuna, gurtza askatasuna, berdintasuna legeren aurrean, bizitzeko eskubidea, jabetza eskubidea…etab onartzen zuen. Adierazpen hau pausu handi bat izan zen lehenengo konstutuzioa lortzeko. Hemen deklarazio guztia irakurri dezakezu

Familia erreala Frantziatik ihes egiten saiatu ziren

Jun 20, 1791

Luis XVI eta bere familia Frantziatik ihes egiten saiatu ziren, ez zeuden ados iraultzarekin. Baina Varennes-en harrapatu zituzten herrialdetik atera baino lehen.

Lehenengo konstituzioa

Sep 3, 1791

Azkenean Frantziako lehen konstituzioa onartu zen. Luis XVI ez zegoen ados baina herriaren presioarekin ezin izan zuen eta onartu zuen. Kontituzio hau: monarkia konstituzionala, subiranotasun nazionala, botereen banaketa… etab onartzen zuen. Hemen irakurri dezakezu konstituzio guztia

Frantzia eta Austriaren arteko guda

Apr 20, 1792

Austriak indarrak batu zuten Luis XVI.a erregeari laguntzeko Frantziako Iraultzan. Austriak Frantziako lurraldearen inbasioarekin hasi ziren, horregatik Frantziak guda adierazi zion Austriako Habsburgotar Monarkiari. Handik gutxira Prusia, Ingalaterra, Espainia eta beste estatu batzuk elkartuko ziren.

Hitzarmena

Period: Sep 19, 1792 to Oct 30, 1795

Frantzia errepublika bihurtu zen

Sep 22, 1792

Monarkia desagertu egin zen (Luis XVI kargugabetu) eta Frantziaren lehenengo republica aldarrikatu zen.

Guillotina

Jan 21, 1793

Erregea (Luis XVI) eta bere familia guillotinatu zituzten.
Filma zati bat non Luis XVI hilketa irudikatzen dute

Jakobinak boterea hartu zuten

Jun 7, 1793

Jakobinoak alderdi politiko erradikal bateko jendea zen, Robespierre zen alderdiren burua. Jakobinaren izena izuarekin lotzen zen. Gobernatu zuten periodoa “izua” deitu zen (Ekaina 1793-Uztaila 1794). Denboraldi honetan Jakobinen ideologiaren kontran zeuden edozein pertsona guillotinatzen zen. Bideo bat non Robespierren biografia azaltzen duten

1793ko konstituzio berria

Jun 24, 1793

Jakobinoekin konstituzio berri bat egin zen. Frantziako lehen konstituzio errepublikanoa. Konbentzio Nazionalak egin zuten. Herri subiranotasuna, sufragio unibertsala, matxinatzeko ezkubidea… etab onartu ziren. Hemen irakurri dezakezu konstituzio guztia

Robespierren erorketa

Jul 27, 1794

Jakobinen gobernua erori egin zen. Gobernu iraultzailearen aurkako altxamendu batean, ( Golpe de Termidor izenekoa) izuaren denboraldiari amaiera emanez. Robespierre atxilotuta eta guillotinatuta izan zen. Hauekin Direktorioa hasi zen.

Direktorioa

Period: Jul 28, 1794 to Nov 9, 1799

1795 Konstituzio berria

Aug 22, 1795

Konstituzio hau izaera moderatua zuen. Konstituzio hau: gizonezkoen sufragio unibertsala onartu zuen. Erroldako sufragioa onartzen zuen, hau da bakarrik zergak ordaintzen dutenak bozkatu daiteke. Botere ejekutiboa Direktorioa zuen (gobernuko bost kide). Hemen irakurri dezakezu konstituzio guztia

Kontsulatua

Period: Nov 9, 1799 to Aug 3, 1802

Konbentzio Termidoriana erori zen.

18 Brumarioko altxamendua

Nov 10, 1799

Direktorioa bukatu zen altxamendu hauekin. Napoleon Bonapartek 18 Brumarioko altxamendua eman zuen. Frantziako Iraultzaren azken gobernu forma, eta lehen kontsula bihurtu zen. Napoleon idei liberalak zuen.

1799ko konstituzioa

Dec 24, 1799

VIII. Urteko Konstituzioa Kontsulatua izenez gobernu forma bat ezarri zuen. 95 artikulu zituen, eta horietan sufragio unibertsalerako eskubidea arautzen zen, baina teorian baino ez zen, “konfiantzazko zerrendetan” zeuden pertsonei bakarrik ematen zien aukera botoa emateko. 18 Brumarioko Altxamenduaren ondorioz ezarri zen. Hemen irakurri dezakezu konstituzio guztia

Napoleon Kontsul bitalizioa

Aug 2, 1802

1802an, Frantzian izan zuen harrera aprobetxatuz, Napoleonek Amienseko Bake Itune sinatu zuen Britainarekin. Konstituzioa aldatu eta bere burua kontsul bakarra aldarrikatu zuen, bitalizio eta herentziazko boterearekin

Napoleon enperadorea

Dec 2, 1804

Napoleon Frantziako enperadorea bihurtu zen. Napoleon bere buruari eman zion enperadorearen izena. Imperioarekin Frantziar Iraultza bukatu zen. Hemen dago filma zati bat non Napoleonen koroatzeren zati bat erakusten dute