-
Period: Jan 1, 1500 to
Tijd van Ontdekkers en Hervormers
KA 18 t/m 22 -
Period: Mar 13, 1515 to
Context republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
1515 tot 1648 -
Mar 12, 1521
GK. Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms
Tijdens deze bijeenkomst van alle Duitse vorstendommen krijgt Luther de kans zijn mening over het geloof te herzien, maar hij houdt vast aan zijn standpunt en gaat in ballingschap bij een hem gunstig gezinde Duitse vorst.
KA 21. protestantse reformatie -
Mar 12, 1531
GK. Instelling door Karel V van drie collaterale raden
Die de vorst van advies moeten voorzien:
-Raad van state: buitenlandse politiek en oorlogsvoering
-Geheime raad: binnenlandse aangelegenheden en rechtspraak
-Raad van Financiën
KA: 17. Staatsvormingen en centralisatie en 23. streven van vorsten naar absolute macht -
Mar 12, 1550
GK. Instelling van de bloedplakkaten
De bloedplakkaten verbieden de verspreiding van Ketterse boeken en afbeeldingen. Op het helpen van Ketters staat de doodstraf. Eerste voorbeeld van onderdrukking door de Spaanse machthebbers van het protestantisme. Belangrijke oorzaak voor latere conflicten.
KA 22.conflict in de Nederlanden en stichting Nederlandse staat -
Mar 1, 1555
Vrede van Augsburg
Compromis waardoor Duitse vorsten voortaan zelf de geloofszaken in hun eigen vorstendom mogen bepalen. Wordt door Karel V gezien als persoonlijke nederlaag. -
Mar 12, 1555
Filips II volgt Karel V op
-
Jan 1, 1566
Smeekschrift der edelen
aan landvoogdes Margaretha van Parma om de ketterwetgeving op te heffen. -
Mar 18, 1566
Beeldenstorm
-
Period: Mar 18, 1568 to
Tachtigjarige oorlog
-
Apr 1, 1572
Watergeuzen verjagen de Spaanse troepen uit Den Briel
Gevolg: de opstand tegen Spanje breidt zich uit tot de gewesten Holland, Zeeland en wat andere steden. Willem van Oranje wordt door de staten van enkele gewesten uitgeroepen tot stadhouder. -
Mar 12, 1574
GK, Het ontzet van Leiden
Spaanse legers slaan op de vlucht door het water van de doorgestoken dijken. De watergeuzen komen de hongerige Leidenaren tegemoet met haring en wittebrood.
KA 22. Conflict in de Nederlanden en stichting Nederlandse staat -
Mar 12, 1576
Pacificatie van Gent
De tot dan toe aan Spanje loyale gewesten in het zuiden van de Nederlanden sluiten zich aan bij de opstandige gewesten van het noorden, onder voorwaarde dat het katholieke geloof bij hen wordt gehandhaafd -
Mar 12, 1578
GK. Alteratie van Amsterdam
Omdat Amsterdam een handelsisolement in het grotendeels opstandige noorden wil voorkomen, wordt het katholieke stadbestuur door een bestuur dat grotendeels calvinistisch is. Kiest dus voor economisch de meest gunstige oplossing.
KA 14. Opkomst stedelijke burgerij en zelfstandigheid van steden 21. protestantse reformatie 22. conflict in de Nederlanden -
Mar 12, 1579
Pacificatie valt uiteen
De opstandige noordelijke gewesten en steden verenigen zich in de Unie van Utrecht -
Mar 12, 1581
GK. Plakkaat van Verlatinge
De unie van Utrecht stelt vast dat een koning zijn volk moet dienen en beschermen 'als een vader zijn kinderen'. Een koning die zijn volk als tiran bestuurt, zoals Filips II in de ogen van de Unie, mag door het volk worden afgezet. Plakkaat is revolutionair te noemen omdat er dingen in staan die meer aan de verlichting doen denken.
KA 22. Conflict in de Nederlanden en stichting Nederlandse staat -
Willem van Oranje wordt vermoord
-
Antwerpen valt weer in Spaanse handen
De rol van Antwerpen als internationaal handelsknooppunt is uitgespeeld omdat Hollandse en Zeeuwse opstandelingen de Schelde afsluiten voor de zeevaart. Gevolg: opbloei Amsterdam -
Vorming Republiek der Zeven Verenigde Provinciën
-
GK. De Spaanse Armada wordt verslagen
Door samenwerking met Engeland wordt duidelijk dat de Republiek internationaal mee gaat tellen.
KA 22. conflict in de Nederlanden en stichting Nederlandse staat -
Engeland en Frankrijk erkennen de Republiek
-
Period: to
Tijd van Regenten en Vorsten
KA 23 t/m 26 -
Oprichting VOC
-
Period: to
Twaalfjarig bestand
Wapenstilstand tussen Spanje en de Republiek -
GK. Johan van Oldenbarnevelt wordt onthoofd
Als voorvechter voor behoud van de soevereiniteit van de zeven staten wordt Johan van Oldenbarnevelt door prins Maurits beschuldigd van hoogverraad en ter dood veroordeeld. Het vonnis wordt uitgevoerd voor het gebouw van de Staten van Holland in Den Haag.
KA 22. Conflict in de Nederlanden en 24. Bijzondere plaats in staatkundig, economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek. -
GK. Coen verplaatst het bestuurcentrum van de VOC naar Batavia
De Staten-Generaal geeft de VOC ruime bevoegdheden in de handel met 'de Oost' en stelt het bestuur van nieuwe handelsgebieden onder de hoede van VOC-bestuurders.
KA 25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie -
Oprichting WIC
-
Period: to
GK. John Locke
in kader: Sociaal contract. Denkt na over de vraag wie op aarde de macht heeft. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van grondrechten, ook als ze de verantwoordelijkheid overdragen aan een centraal gezag. Als deze het vertrouwen van het volk beschaamt, kan het volk de uitvoering van de grondrechten weer in eigen handen nemen. Voorloper liberalisme
KA 26. de wetenschappelijke revolutie 27. rationeel optimisme en verlicht denken en toepassing in de samenleving. -
Period: to
GK. Baruch Spinoza
Schrijft over de aanwezigheid van God in het dagelijks leven. God staat niet buiten de schepping. Alles wat bestaat, dus ook de mens zelf, is een verschijning van God. Schuift hiermee het beeld dat God kan ingrijpen in het dagelijks bestaan aan de kant. Voorvechter van vrijheid van meningsuiting maar krijgt zelf te maken met de grenzen van de tolerantie van de republiek. Zijn werk mag enkel in het geheim gepubliceerd en gelezen worden.
KA: 26.wetenschappelijke revolutie 27. rationeel optimisme -
Bouw Portugees-joodse synagoge in Amsterdam
De religieuze tolerantie in de Republiek zorgt ervoor dat veel Europese wetenschappers naar Nederland komen. Ze geven een grote impuls aan de Nederlandse economie en cultuur. Amsterdam wordt een wereldstad veel veel cultuur en handel. -
Vrede van Munster
De republiek wordt internationaal erkend als staat -
Period: to
Context Verlichtingsideeën en democratische revoluties
1650 t/m 1848 -
Period: to
GK. Voltaire
Voorvechter van vrijheid van meningsuiting en godsdienst. Ziet niets in het algemeen kiesrecht en is tegen teveel inspraak van het volk, daarvoor zijn ze niet goed genoeg opgeleid. De staat moet zorgen voor goede hygiëne en gezondheidszorg. 'alles voor het volk, niets door het volk'. Veel absoluut vorsten voelen zich aangesproken door Voltaire.
KA: 26 wetenschappelijke revolutie 27. rationeel optimisme 28 verlicht absolutisme. -
Period: to
Tijd van Pruiken en Revoluties
KA 27 t/m 30 -
Period: to
GK Jean-Jacques Rousseau
In kader: sociaal contract. Rousseau gaat wat verder als Locke. Hij is voorstander van een directe democratie waarin een volksvergadering beslist over wetgeving. wetten worden dus niet door een afvaardiging gemaakt. Wel ziet hij de noodzaak van een scheiding van machten. Algemene wil van het volk.
Ka 26. de wetenschappelijke revolutie 27. rationeel optimisme -
Period: to
GK. Immanuel Kant
Duitse filosoof. 'verlichting is de bevrijding van de mens uit de onmondigheid die hij aan zichzelf te danken heeft. Onmondigheid is het onvermogen zich van het verstand te bedienen zonder de leiding van een ander.' Kant waarschuwt voor het gevaar van radicalisme als gevolg van het consequent doorvoeren van rationalisme.
KA: 26. de wetenschappelijk revolutie 27. rationeel optimisme en verlicht denken en toepassing in de samenleving. -
Verklaring van de Rechten van de Mens
opgesteld door de Nationale Vergadering -
GK. Cahiers de doléances
afgevaardigden uit districten verzamelen klachten van onderdanen gericht aan de koning voor de vergadering van de Staten-generaal in 1789 (bestond echter al sinds de 15e eeuw maar sinds 1614 was er geen vergadering meer geweest van de Staten-Generaal)
KA: 27. rationeel optimisme en 30.democratische revoluties -
Eerste Franse revolutie
-
Eerste Franse grondwet
-
GK. Wet Le Chapelier
De wet verbied economische samenwerkingsverbanden, er moet vrijheid van ondernemen komen. In de praktijk worden alle gilden verboden, deze staan volgens de jacobijnen de vrije toegang tot een beroep in de weg. De wet verbied ook verenigingen van boeren en arbeiders, waardoor vakbonden en stakingen eigenlijk worden verboden.
KA 27. rationeel optimisme 30. democratische revoluties -
Tweede Franse revolutie
Jacobijnen grijpen de macht -
GK. Proces van 'burger Capet'
Tijdens het Jacobijnse schijnproces tegen koning Lodewijk XVI wordt hij met opzet met zijn familienaam aangesproken: burger Carpet. De koning wordt beschuldigd van landverraad en ter dood veroordeeld door de guillotine.
KA: 27. Rationeel optimisme 30. democratische revoluties -
Girdondijnen aan de macht, zetten Directoire op
Een jaar nadat Robespierre wordt onthoofd nemen de Girondijnen de macht weer over en zetten het Directoire op. -
Napoleon aan de macht
Napoleon Bonaparte maakt een eind aan het Directoire en wordt alleenheerser over Frankrijk -
Period: to
Tijd van Burgers en Stoommachines
KA 31 t/m 36 -
GK. Code Napoleon
Het wetboek dat door Napoleon wordt opgesteld. Hij wil hiermee een einde maken aan de willekeur in de Franse rechtspraak. Belangrijk onderdeel: iedereen is voor de wet gelijk.
KA: 27. rationeel optimisme 30. democratische revoluties -
Congres van Wenen
-
GK. Verdrag van Verona
KA 28. (verlicht) absolutisme 30. democratische revoluties -
GK. Belgische opstand
KA: 30. democratische revoluties 36. opkomst politiek-maatschappelijke stromingen -
Revolutiejaar in Europa
-
GK. Frankfurter Parlement
KA: 30. democratische revoluties 36. opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen. -
Period: to
Frans-Duitse oorlog
-
Ontstaan Duitse keizerrijk
Tijdens de oorlog komen in het Franse Paleis van Versailles de vorsten van de verschillende Duitse staten bijeen. Zij roepen het Duitse keizerrijk uit en kiezen de koning van Pruisen als eerste Duitse keizer Wilhelm I -
Period: to
Context Duitsland
-
Congres van Berlijn
• Bismarck kiest voor een politiek van Allianties (samenwerking tussen landen)
• Tijdens dit congres werden de problemen op de Balkan tijdelijk gesust.
• Groene kader p63 -
GK. Conferentie van Berlijn
onder leiding van Bismarck wordt er een koloniale conferentie gehouden die als doel heeft om Afrika eerlijk te verdelen. Doel: handhaving van het Europese machtsevenwicht en versterking positie van Duitsland. Duidelijk voorbeeld van modern imperialisme.
KA 33. moderne vorm van imperialisme door industrialisatie 36. opkomst politiek-maatschappelijke stromingen. -
Wilhelm II wordt keizer van Duitsland
Hij heeft als doel om Duitsland een belangrijke plaats in de wereld te bezorgen. -
Vlootwet
Om de 'Weltpolitik' mogelijk te maken moet de vloot van Wilhelm II behoorlijk uitgebreid worden. na 1898 volgen er nog meer vlootwetten. Deze wet versterkt het nationalisme en past bij de overzeese imperialistische politiek van Duitsland. Vooral Groot-Brittannië en Frankrijk raken verontrust.
KA 33. modern imperialisme 36. opkomst politiek-maatschappelijke stromingen 40. het voeren van twee wereldoorlogen -
Period: to
Tijd van de wereldoorlogen
KA 37 t/m 44 -
Slag bij de Marne
De slag bij de rivier de Marne maakt een einde aan de Duitse militaire opmars in Noord-Frankrijk. gevolg: jarenlange loopgravenoorlog die uiteindelijk zinsloos blijkt bij een slag aan dezelfde rivier een aantal jaar later.
KA 40. voeren van twee wereldoorlogen 43. verwoesting op niet eerder vertoonde schaal ect. -
Period: to
Eerste Wereldoorlog
-
Vrede van Versailles
De Weimarregering voelt zich gedwongen de, voor Duitsland harde, Vrede van Versailles te ondertekenen. De weimarrepubliek verliest hierdoor veel vertrouwen onder de Duitse bevolking. -
GK. Spartakus-opstand
Gewapende communistische opstand in Berlijn naar het voorbeeld van de Russische revolutie. De opstand die een week duurt, wordt hardhandig neergeslagen door regeringstroepen en vrijwilligers (militairen en oud-militairen) De leiders waren Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht, beiden worden gedood.
KA 38. In praktijk brengen van totalitaire ideologieën -
Economische crisis
Grote economische crisis in Duitsland door extreem hoge inflatie en politieke crisis door een poging tot staatsgreep van Hitlers NSDAP -
Hitler pleegt (mislukte) staatsgreep
Komt in gevangenis terecht -
GK. Dawesplan
Begin van het herstel van de economie in de Weimarrepubliek, mede dankzij financiële hulp van de VS. (Dawesplan)
KA. 39. de crisis van het wereldkapitalisme -
Oprichting SS
Dit vinden ze blijkbaar leuk in chronologie vragen -
Ineenstorting Amerikaanse beurs
Leidt tot een ernstige economische crisis in de VS en uiteindelijk tot een wereldcrisis. De Duitse economie wordt extra zwaar getroffen door de stopzetting van de Amerikaanse leningen. -
Hitler wordt rijkskanselier
De NSDAP wint de verkiezingen en Hitler wordt rijkskanselier. De machtigingswet maakt een einde aan de parlementaire democratie en de Weimarrepubliek. Begin van het zogenaamde derde rijk. -
GK. Rijksdagbrand
Een maand voor de Rijksdagverkiezingen wordt het Rijksdaggebouw in Berlijn in brand gestoken. De Rijkspresident Von Hindenburg ondertekent hierna op verzoek van de regering onder leiding van Hitler een noodverordening, die grote gevolgen heeft. Communisten krijgen de schuld, Marinus van der Lubbe wordt opgepakt.
KA. 37. Rol van moderne propagana- en communicatiemiddelen 38. in praktijk brengen van totalitaire ideologieën -
GK. Instelling rijkscultuurkamer
Onder toezicht van de rijkscultuurkamer worden de ideeën van het nationaal socialisme door middel van kunst gepropageerd. Afwijkende cultuur is verboden. Culturele censuur -
GK. Ingebruikname concentratiekamp Dachau
Dachau is het eerste door de naziregering opgerichte concentratiekamp in Duitsland. De naziregering begint gelijk in 11933 met het opsluiten en 'heropvoeden' van critici en tegenstanders, zoals commnuisten en socialisten.
KA. 38. totalitaire ideologieën 41. racisme en discriminatie -
GK. Neurenberger wetten
De discriminatie van Joden en het racisme van de nationaalsocialisten gaat zo ver dat het in Duitsland verboden wordt met joden gemeenschap te hebben of te trouwen. Behouden raszuiver Arisch ras.
KA 38. totalitaire ideologieën 41. racisme en discriminatie -
GK. Conferentie van München
Het toppunt van appeasementpolitiek wordt hier bereikt. onder leiding van de 'neutrale' bemiddelaar Mussolini geven Engeland en Frankrijk, zonder de aanwezigheid van Tsjechoslowakije en de SU, Duitsland toestemming Sudetenland in te lijven.
KA: 40. Het voeren van twee wereldoorlogen -
Begin tweede wereldoorlog
Duitsland valt polen binnen. Groot-Brittannië en Frankrijk verklaren Duitsland de oorlog. Begin tweede wereldoorlog in Europa. -
Period: to
Tweede wereldoorlog in Europa
-
Duitsland valt de Sovjet-Unie binnen
De nazi's zien dit als een 'kruistoch tegen het communisme' en onderwerping van de in hun ogen minderwaardige Slavische volkeren/ -
GK. Wannseeconferentie
Op deze conferentie aan de Wannsee in Berlijn besluiten de nasileiders over te gaan tot de vernietiging van het Joosde volk. Deze genocide wordt systematisch uitgevoerd onder leiding van de SS. In de bezette gebied in Europa worden miljoenen joden opgepakt en op transport gezet naar de vernietigingskampen.
KA: 38. totalitaire ideologieën 41. racisme en discriminatie -
D-Day
Op 6 juni 1944 start het grote offensief van de westelijke geallieerden op de kust van Frankrijk. De invasie slaagt en vormt het begin van de bevrijding van West-Europa. -
Conferentie van Jalta
Over de voortzetting van de oorlog en de toekomst van Europa Aanwezig ‘de grote drie’: Roosevelt, Churchill en Stalin -
Period: to
Context Koude Oorlog
1945 t/m 1991 -
Conferentie van Potsdam
Over de verdeling van Berlijn en Duitsland in bezettingszones, herstelbetalingen, Duitsland zou een economische eenheid blijven, ontwapening en realiseren van democratie in Duitsland De ‘grote drie’ waren veranderd in: Truman, Attlee en Stalin. -
Vietnam roept de onafhankelijkheid uit
De vietminh onder leiding van Ho Tsji Minh verklaart Vietnam zich onafhankelijk van de Fransen. Fransen sturen een leger naar Vietnam en zetten een andere regering neer. -
Marshallplan
Economische steun VS aan Europa om op te bouwen na WO II. Verscherpt de tegenstellingen tussen Oost en West. Stalins reactie op Marshallplan is negatief, hij noemt dit economisch imperialisme. -
IJzeren gordijn
Grens in Europa door de aanleg van invloedssferen Westelijk en Oostelijke sfeer worden van elkaar gescheiden. Truman wilde voorkomen dat net bevrijde landen in de handen van de communistische SU zouden vallen, Stalin wilde veiligheid voor het westen door het aanleggen van een bufferzone. -
Trumandoctrine
Politiek van de VS waarbij de VS aangeeft dat het communisme in bedwang moet worden gehouden - landen en volken die worden bedreigd kunnen worden beschermd door geld of ingrijpen. -
Blokkade van Berlijn
Alle (water)wegen naar Berlijn werden afgezet door Stalin nadat de westerse zones een grondwet en een nieuwe munt krijgen. Gevolg: de VS en Engeland leggen een luchtbrug aan. -
Opheffing blokkade van Berlijn
Splitsing van Duitsland in de BRD in mei en de DDR in oktober -
Mao Zedong roept de volksrepubliek China uit
Communisten winnen de burgeroorlog. Chiang Kaisjek vlechtte naar Taiwan en richt daar de Republiek China op. De VS behielden goede betrekkingen met Chiang Kaisjek. -
Period: to
Tijdvak van Televisie en Computer
KA 45 t/m 49 -
Noord-Korea valt Zuid-Korea binnen
Begin Koreaanse oorlog tot 1953. De veiligheidsraad riep haar leden op om tegen de agressie in te gaan. Stalin boycotte de veiligheidsraad nadat de VS China toe had gelaten tot de VN, waardoor de oorlog begon omdat de SU niet tegensprak. -
Senator McCarthy ontketent nieuwe 'jacht op roden'
-
Voorstel voor politiek van Rollback ipv. Politiek van containement door Eisenhower en Dulles.
Volken bevrijden die door het communisme onderworpen waren. kon niet waargemaakt worden want zou te duur zijn en te gevaarlijk worden omdat de SU nu ook kernwapens had. Ondertussen was Chroesjtjov in de SU zo ongeveer aan de macht gekomen -
Opstand in de DDR
Begon in Oost-Berlijn maar verspreide snel door de hele DDR. Werd snel neergeslagen door een leger van de DDR-regering en de SU. -
Lancering Dominotheorie door de VS
Als één land communistisch werd, zou een hele reeks landen als dominostenen voor het communisme vallen. Versterking vijandbeeld VS -
Slag bij Dien Bien Phoe
Fransen geven zich over en komen tot vredesonderhandelingen. Begin van een strijd in Vietnam. Oorlog pas wanneer de VS zich er mee bemoeid. -
Akkoorden van Genève
Tussen Frankrijk en de Vietminh.
-Vietnam langs de 17de breedtegraad verdeeld
-Beide delen moesten neutraal zijn
-Democratische verkiezingen binnen 2 jaar
Eisenhower/VS beginnen wat minder blij te worden en zijn bang dat na de verkiezingen het communistische noorden zal gaan winnen. -
Conferentie van Genève
Chroestjsjov, Eisenhower en Dulles nemen deel. Voor het eerst sinds 1945 werd er weer gepraat. Er werd eigenlijk niks bereikt, maar de sfeer was prima. -
Opstand in Hongarije
Rákosi zet het harde beleid van (ondertussen overleden) Stalin door. Nagy komt aan de macht maar het ging de SU te ver. Hongarije kreeg geen hulp van het westen, troepen van het Warschaupact maken een einde aan de opstand. Het westen hielp niet omdat ze geen risico wilde lopen op een wereldoorlog.